Pellet jako paliwo opałowe w naszych domach

Zastanawialiście się kiedyś czym jest pellet? Z czego powstaje? Dlaczego uważany jest za odnawialne źródło energii? Jak konkuruje z ekogroszkiem na polskim rynku? Ile kosztuje? Postaram się odpowiedzieć na te pytania i rozwiać wątpliwości dotyczące tego paliwa opałowego, przez wielu nazywanego paliwem „czystym”.

Pellet to paliwo stałe o kształcie granulatu pozyskiwane z biomasy. Średnica jednej cząstki waha się od 6 do 8 mm. Istnieje wiele materiałów, z których może być on produkowany, m.in.: odpady drzewne, rośliny uprawiane w tym celu, odpady i produkty uboczne rolnictwa. Najpopularniejszym rodzajem pelletu w Polsce, używanym do zasilania kotłów w instalacjach domowych, jest pellet drzewny. Powstaje on przez skompresowanie trocin. Do jego wytwarzania nadaje się zarówno drewno z drzew iglastych jak i liściastych [1]. Trociny zawierają ligninę, dzięki której granulat po sprasowaniu nie rozpada się [2]. Wartość opałowa pelletu waha się między 15 a 18 MJ/kg, w zależności od surowców, z których został wyprodukowany. Dla porównania wartość opałowa ekogroszku to od 23 do 26 MJ/kg. W rezultacie celem uzyskania tej samej ilości ciepła należy spalić ok. 30% więcej pelletu względem ekogroszku [3].

Nieuniknioną konsekwencją spalania wszelkich paliw opartych na węglu, w tym biomasy, jest emisja dwutlenku węgla. Szacuje się, że przy spalaniu węgla kamiennego wskaźnik emisji CO2 wynosi 94,72 kg/GJ, natomiast pelletu jest to około 120 kg/Gj (wartość dla spalania drewna opałowego i odpadów pochodzenia drzewnego) [4]. Dlaczego zatem pellet nazwany jest paliwem ekologicznym? Otóż podczas fazy wzrostu roślin, z których jest produkowany, z atmosfery pobierana jest taka sama ilość CO2, jaka potem, przy spalaniu całkowitym, jest do niej z powrotem uwalniana [5]. Nie są naruszane zasoby węgla znajdujące się pod powierzchnią ziemi (które w przypadku węgla kamiennego powstawały przez miliony lat), zatem nie jest produkowany nowy, nieznajdujący się wcześniej w atmosferze dwutlenek węgla. Z drugiej strony nie możemy nazwać pelletu źródłem w

100 % zeroemisyjnym. Należy uwzględnić gazy cieplarniane powstałe podczas produkcji jak i transportu tego paliwa, odbywającego się głównie pojazdami zasilanymi benzyną, niepochodzącą ze źródeł odnawialnych. Oprócz tego pellet możemy nazwać ekologicznym wyłącznie jeśli pochodzi z ekologicznego źródła, nie z gospodarki rabunkowej [6].

Udział rynkowy kotłów na pellet w grupie kotłów na paliwa stałe w IV kwartale 2020 roku szacowano  na 60 %, co świadczy o znacznym zainteresowaniu tym paliwem grzewczym [7]. Na korzyść tego typu kotłów wpływa wygoda użytkowania. Pellet standardowo pakowany jest w worki o wadze 15 kg, nie 25 kg jak w przypadku ekogroszku. Podczas wsypywania czystego paliwa do zbiornika w kotłowni nie osadza się czarny pył, z którym trzeba by się zmagać w przypadku węgla kamiennego. Ilość popiołu powstającego przy spalaniu ekogroszku to około 10 % masy paliwa opałowego, natomiast dla pelletu jest to około 0,7 %. Popiół ze spalania pelletu, w odróżnieniu od popiołu z węgla, który trzeba utylizować, można wykorzystać np. jako nawóz, lub rozsypać na trawniku [8]. Dodatkowo od 1 lipca 2021 roku nastąpiły zmiany w programie „Czyste powietrze”, czyniące kotły na pellet jeszcze bardziej atrakcyjnymi na rynku. Dotyczą one wzrostu dotacji na kotły pelletowe o podwyższonym standardzie (czyli kotły ograniczające emisje pyłów zawieszonych, wpływających na powstawanie smogu), poza tym zwiększone zostały progi dochodowe uprawniające do podwyższonego poziomu dofinansowania. Co jest szczególnie istotne, od 1 stycznia 2022 roku  nie będzie możliwości otrzymania takiej dotacji na założenie kotła węglowego [9]. Na niekorzyść paliwa powstałego z biomasy może świadczyć fakt, że do jego przechowywania potrzeba więcej miejsca niż jest to wymagane w przypadku węgla, wynika to z niższej wartości opałowej, co za tym idzie większej objętości paliwa potrzebnego do produkcji tej samej ilości energii. Wpływa to również na większą częstotliwość dosypywania paliwa do kotła. Trzeba również zadbać, aby pellet nie był narażony na wilgoć, co negatywnie wpłynęłoby na jakość paliwa, zaś użycie wilgotnego pelletu mogłoby doprowadzić do sporych szkód wewnątrz naszego kotła [8] .

Koszty montażu instalacji grzewczych, zarówno dla kotłów na pellet jak i ekogroszek, są porównywalne. Różnicę widać jeśli chodzi o cenę samych kotłów. Dla domu o powierzchni ok. 150 m2 kocioł o mocy 15 kW może jednorazowo kosztować od 7 do 8 tysięcy, jeśli jest zasilany ekogroszkiem lub ponad 10 tysięcy, jeśli mówimy o kotle na pellet [10]. Koszt kotła pelletowego zależy od jego właściwości i funkcji. Cena wzrasta, jeśli kocioł posiada m.in.: funkcję automatycznego czyszczenia palnika, mechaniczne zabezpieczenie przed cofaniem płomienia do zapalnika, czy „moduł Internet”, dzięki któremu można kontrolować urządzenie przy pomocy komputera czy smartfonu [11]. Obecnie cena za tonę ekogroszku workowanego oscyluje w granicach od 1000 do 1300 złotych (jest to stan na dzień 16.11.2021r.) [12].  Natomiast średnia cena pelletu klasy A1 (wyjaśnienie zagadnienia klas pelletu znajduje się w kolejnym akapicie) to około 1200 złotych za tonę [13]. Jeszcze miesiąc temu ceny węgla były nawet   40 % niższe [14], co czyniło dość dużą różnicę na korzyść kotła na ekogroszek. Dzisiaj różnica ta jest niezauważalna. Nie należy zapominać, że wartość opałowa pelletu jest niższa od wartości opałowej węgla, zatem cena za tonę opału nie ma całkowitego przełożenia na opłacalność inwestycji. Dodatkowo uważa się, że ceny pelletu są najbardziej stabilne, jeśli chodzi o paliwa opałowe [15].

Oprócz podziału pelletu według rodzaju surowca, z którego jest produkowany, bardzo ważna jest także jego klasa. Gwarancję jakości i przynależności do danej klasy daje nam ogólnoświatowy system certyfikacji ENplus. Klasy uporządkowane od najlepszej, zgodnie z danym certyfikatem, to kolejno: A1, A2, B. Różnicę w parametrach stanowi głównie ilość popiołu, która waha się między 0,7 % a 2 % masy paliwa opałowego. Klasę A1 stosuje się do ogrzewania gospodarstw domowych, A2 przy  większych instalacjach, natomiast B to pellety przemysłowe. Poza tym pellet niższej klasy zawiera większą ilość azotu, przez co podczas spalania powstaje więcej tlenków azotu wpływających niekorzystnie na m.in. układ oddechowy czy widoczność [16][17]. Istnieją również certyfikaty DINplus oraz SGS PLUS. Kupując opał z certyfikatem możemy zyskać pewność, że spełnia on wymagane standardy, oraz jest bezpieczny dla kotła [18].

Pellet cieszy się coraz większą popularnością, co mnie osobiście napawa optymizmem. Każda inwestycja w kocioł na pellet, zamiast na węgiel, czy inne nieodnawialne źródło energii, pomaga nam zredukować ilość gazów cieplarnianych emitowanych do atmosfery.

Autor:

Weronika Janowicz

Źródła:

Grafika: Zdjęcie z prywatnej galerii

 [1] Mieczysław Szpryngiel, Artur Kraszkiewicz, Magdalena Kachel-Jakubowska. Ocena gęstości usypowej i energochłonności produkcji peletów w peleciarce z dwustronną matrycą płaską. „Inżynieria Rolnicza”, 2011.

[2] https://www.youtube.com/watch?v=oQ9UBKcWFrc

[3]Ocena cech jakosciowych peletów wytworzonych z biomasy roślinnej 

[4]https://www.kobize.pl/uploads/materialy/materialy_do_pobrania/monitorowanie_raportowanie_weryfikacja_emisji_w_eu_ets/WO_i_WE_do_stosowania_w_SHE_2017.pdf

 [5] https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/corrrev-2020-0095/html

 [6] https://pangroszek.pl/czy-pellet-jest-ekologiczny/

[7] https://magazynbiomasa.pl/rynek-urzadzen-grzewczych-na-koniec-2020-raport-spiug/

[8]https://sobianek.pl/pellet-czy-ekogroszek-czym-lepiej-ogrzewac-dom/?doing_wp_cron=1636908054.9506258964538574218750

[9] https://wfosigw.pl/nowosci-w-programie-czyste-powietrze-od-2022-r-koniec-dotacji-na-piece-weglowe/

[10] https://kb.pl/porady/piec-na-pellet-czy-na-ekogroszek-co-wybrac/

[11] https://magazyn.ceneo.pl/artykuly/piec-na-pellet-ranking

[12] https://kb.pl/porady/ceny-wegla-sprawdz-cennik-sprzedazy-wegla-w-twoim-miescie/

[13] https://kb.pl/porady/jaka-jest-cena-pelletu-sprawdzamy-ile-kosztuje-pellet-za-tone/

[14]https://dziennikbaltycki.pl/ceny-wegla-poszybowaly-w-gore-wzrost-o-3040-proc-klienci-kupuja-opal-na-zapas-czy-polacy-beda-bardziej-sklonni-palic-smieciami/ar/c3-15870687

[15]https://magazynbiomasa.pl/ceny-pelletu-sa-najbardziej-stabilne-w-obliczu-podwyzek-gazu-i-pradu/

 [16]  https://pangroszek.pl/jakie-sa-klasy-pelletu/

[17]https://armaag.gda.pl/zanieczyszczenia.htm

[18] https://magazynbiomasa.pl/pellety-drzewne-i-ich-certyfikacja/